Kitap Hakkında

“Sağlık iletişimi” terimi, International Communication Association (ICA) tarafından resmî olarak ilk kez 1975 yılında kullanılmaya başlanmıştır. Bir bilim disiplini olarak kabul edilmesi ise yaklaşık 20 yıl sonra 1997 yılında American Public Health Association’nın sağlık iletişiminin daha geniş bir alanı olan Halk Sağlığı Eğitimi ve Sağlığın Geliştirilmesi içinde bir disiplin olarak kabul etmesiyle gerçekleşmiştir. Çalışmanın içeriğinde yer aldığı üzere uygulama örnekleri çok eskilere dayansa da sağlık iletişimi 70’li yıllarda gelişim göstermeye başlayan bir alandır. İlk ortaya çıkışının üzerinden 50 yıllık, bilim disiplini olarak kabulünden sonra ise çeyrek asırlık, oldukça genç bir bilim dalı geçmişi olsa da gerek dünyada gerekse ülkemizde iletişim bilimleri ekseninde önemli gelişim göstermiş bir alandır. Çünkü sağlıkta tedavi sürecinin tıbbi yönü kadar gerek kişiler arası gerekse kurumsal iletişim boyutu da yadsınamaz bir gerçekliktir. İnsan ilişkileri ve iletişim sağlık sektörünün temel dinamiğini oluşturmaktadır.

Covid-19 pandemisi sürecinde önemi bir kez daha anlaşılan sağlık iletişimi alanındaki eserlerin çoğunluğu sağlık ve kitle iletişim araçlarının ilişkisi ve etkileşimini merkeze alarak üretilmiştir. Bu ilişki ve etkileşimin ele aldığı konuların başında “sağlıkta şiddet” konusu gelmektedir. Nitekim okumakta olduğunuz bu eser de Dr. Ayşe Albay’ın aynı eksende yani sağlık iletişimi ve kitle iletişim araçları ekseninde, sağlıkta şiddet konusunda hazırlamış olduğu doktora tezinin geliştirilmesiyle ortaya çıkmıştır. Dr. Albay’ın Elazığ Fırat Üniversitesi Hastanesindeki idari görevi vesilesiyle,- bazen bizzat kendisinin maruz kaldığı – sağlıkta şiddet konusunda sahadaki tecrübe ve bilgi birikimi, hem de akademik formasyonuyla yoğrulmuş bu eserin akademik danışmanlığı, gerekli yönlendirme ve önerileri de Doç. Dr. Feridun Nizam tarafından yapılmıştır.

Bu minvalde temelleri atılıp, dört yıllık yoğun bir çalışmayla ortaya çıkan bu eserde kitle iletişim araçlarının sağlıkta şiddet üzerinde oluşturduğu etkiler araştırılmıştır. Çalışmanın ortaya çıkışında araştırmacının Elazığ Fırat Üniversitesi Hastanesi çalışan hakları ve güvenliği biriminde sorumlu olarak görev yaparken karştığı süreçler etkili olmuştur. Beyaz kod bildirimi için gelen çoğu sağlık çalışanının, maruz kaldıkları şiddetin yaşanmasında kitle iletişim araçlarının payının büyük olduğu yönündeki düşünceleriyle çalışmanın ana ekseni belirlenmiştir. Bu şekilde gelişen süreçte literatür taraması gerçekleştirilmiş ve bu alana yönelik çalışmaların oldukça kısıtlı olduğu görülmüştür. Mevcut eserlerin de sadece içerik analizi yöntemi ile çalışıldığı ve süreçten doğrudan etkilenenler üzerinde bir çalışma yapılmadığı gözlemlenmiştir. Sağlık kurumları yapısı gereği kompleks bir sektördür. Sağlık sektöründe yapılmak istenen çalışmaların etkin bir şekilde değerlendirilmesi için alana hâkim olmak çok önemlidir. Dr. Albay’ın 10 yılı aşkın idari görevindeki tecrübesiyle bu kompleks alana hâkimiyetinin yanı sıra lisans mezuniyet tezinden itibaren, yüksek lisans tezi, doktora semineri ve en nihayet doktora tezinin de sağlık iletişimine odaklanmış olması, okumakta olduğunuz eserin kıymetini göstermektedir.

Giriş ve Metodolojik bilgilerle başlayan eser, Sağlık İletişimi başlığıyla Türkiyede ve Dünyada Sağlık İletişiminin detaylandırıldığı üçüncü bölüm ile devam etmektedir. Bu bölümde dünyada sağlık iletişimi alanının doğuşu ve gelişimi ile Türkiye’de ortaya çıkışı temel olarak yer almaktadır. Çalışmanın dördüncü bölümünde Şiddet ve Kitle İletişim Araçları başlığı altında şiddet kavramı ve türleri sıralandıktan sonra, kitle iletişim araçlarının türlerine göre yapılan bir ayrımla kitle iletişim araçları (KİA) ve şiddet ilişkisinden bahsedilmiştir. Bölüm şiddetin ortaya çıkışı ve öğrenilmesiyle ilgili altı kuramın detaylandırılmasıyla sona ermektedir.

Sağlık kurumlarında şiddetin nedenleri ve boyutlarının ele alınmasıyla başlayan beşinci bölüm, sağlık kurumlarında şiddetin olası etkileri, şiddetin yönetimi ve önlenmesi, sağlıkta şiddetle ilgili hukuki düzenlemeler ve güncel olarak devam eden “Beyaz Kod” uygulamasının aktarılması konularını içermektedir.

Çalışmanın özgünlüğünü ve mevcut eserlerden farkını oluşturan son bölümde ise öncelikle retrospektif bir inceleme ile Elazığ Fırat Üniversitesi Hastanesinin 2014-2021 yılları arasındaki “Beyaz Kod” verileri değerlendirilmiştir. Sonrasında mevcut eserlerden en farklı yönü oluşturan sağlık çalışanlarına ve hastalara uygulanmış olan anket verilerinin analizi ikili karşılaştırmalarla sunulmaktadır.

Hem saha, hem de akademik tecrübenin bileşimiyle ortaya çıkmış olan bu eserin toplumsal yaşantımızda en çok tartışılan konulardan biri olan şiddet ve bunun türlerinden biri olan sağlıkta şiddetin önlenmesi için faydalı olması ümidiyle…