Kitap Hakkında

Her türlü toplumsal ve bireysel ihtiyaçların karşılanmasına ilişkin kaynak bulma ihtiyacı, kamu otoritelerini çok değişik ve kalıcı finansman yolları bulmaya itmeye devam etmektedir. Kamusal veya özel faydanın birlikte ortaya çıktığı hizmetler yarı kamusal mal veya hizmetler olarak tanımlanmakta ve bu hizmetlerin kişilere sağladığı faydayı ölçmek ve fiyatlandırmak da mümkün olmaktadır. Bu tip mal veya hizmetler, özel sektör tarafından da üretilip pazarlanması mümkün olmakla birlikte bu tip hizmetlerin topluma da sağlaması gereken faydalar olması özel sektörün toplumsal faydayı göz ardı edebilme riskini de beraberinde getirmektedir. Yarı kamusal mal veya hizmetlerin toplumun diğer fertlerinden bağımsız olarak kişiye özel faydası belirlenebiliyor ise o zaman bu hizmetten faydalanan kişinin toplumun diğer fertlerinden farklı olarak ilave bir bedel ödemesi gerekmektedir.

Harçlar ancak kanun ile alınabilir. Kişiler harca dayalı bir hizmetten faydalanmadan önce alacağı hizmetin kendisine olan maliyetini tam olarak bilebilecek durumda olmaları kamu hizmetinden yararlanmaya başlama kararı için önemli olacaktır. Diğer taraftan harcın zora dayalı olarak alınması nedeniyle bu zorlamanın meclis tarafından kararlaştırılıp yasaya bağlanması hukuk devleti ilkesinin de bir gereğidir. Vergilerde olduğu gibi harçlar da maliye politikası aracı olarak kullanılabilmektedir. Harç ölçüleri belirlenirken devletin teşvik politikası, sağlık politikası, imtiyazlı işlerden kazanılacak gelirin yüksekliği dikkate alınmaktadır. Vergilerden farklı olarak harç ödeyen, hizmetten doğrudan yararlanabilmekte ve özel bir fayda sağlayabilmektedir. Bu hizmetin verilmesi için harcın ödenmesi gerekmektedir. Faydanın ortaya çıkması harcı gerektiren temel sebeptir

Vergi ile harç arasındaki temel ortak nokta her ikisinin de kamu giderlerini karşılamak için alınıyor olmasıdır. Harçlarla ilgili olarak mali güç ilkesi benimsenmiş ve harçlar, Anayasa’nın vermiş olduğu yetki ile çıkartılan kanunlardaki uygulaması bakımından hizmetten faydalananı hedef almıştır.

Harç adı altında alınan kamu gelirleri ile ilgili olarak uygulamada en sık karşılaşılanlar ; gelirleri genel yönetim bütçesine dahil olan ve 492 Sayılı Harçlar Kanunu’nda düzenlenmiş olan harçlar ile 5597 Sayılı Yurt Dışına Çıkış Harcı Hakkında Kanun kapsamında alınan yurt dışına çıkış harcı, yerel yönetim bütçesine dahil olan 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda yer alan harçlar ile cezaevi yapımında kullanılmak üzere 2548 Sayılı Ceza Evleriyle Mahkeme Binaları İnşası Karşılığı Olarak Alınacak Harçlar ve Mahkumlara Ödettirilecek Yiyecek Bedelleri Hakkında Kanun kapsamında alınan ceza evi yapı harcı şeklindedir. Diğer taraftan harç niteliğinde olmakla beraber düzenleyici veya denetleyici kurum bütçelerinde yer alan ücret ve bedeller de bulunmaktadır.